Yeni Gelişmeler
Lisanssız elektrik üretimine ilişkin önemli yenilikler getiren Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği”), 25 Kasım 2025 tarihli ve 33088 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Değişiklik Yönetmeliği metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Değişiklik Yönetmeliği neler getiriyor?
Değişiklik Yönetmeliği ile Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) önemli değişiklikler yapıldı. Söz konusu önemli değişiklikler ve yenilikler özetle şu şekildedir:
1. YEKDEM tanımının yeknesaklaştırılması
Değişiklik Yönetmeliği ile, Yönetmelik tahtındaki Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) tanımı toplayıcıları da içerecek şekilde genişletildi ve mevzuat yeknesak hale getirildi.
2. Jeotermal ve biyokütle için teknik değerlendirme raporu
Daha önce rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı başvurulara yönelik olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından uygulanan teknik değerlendirme sürecine jeotermal ve biyokütle kaynakları da dahil edildi.
3. 5/1/(h) kapsamındaki değişiklikler ve tekrar başvuru yasağı
Değişiklik Yönetmeliği uyarınca, veraset ve iflas durumları hariç olmak üzere; Yönetmelik Madde 5/1/(h) (“5/1/(h)”) kapsamındaki üretim tesisi veya tesislerinin devre konu edilmesi hâlinde, söz konusu üretim tesisi veya tesisleriyle ilişkilendirilen tüketim tesisleri için artık Yönetmelik kapsamında yeniden başvuru yapılamayacak ve söz konusu tüketim tesisleriyle ilişkilendirilmek suretiyle bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu başvurusu yapılması durumunda ilgili başvuru değerlendirilmeksizin iade edilecektir. Ancak (i) söz konusu üretim tesisi ve ilişkili olduğu tüketim tesisinin aynı kişiye birlikte devredilmesi durumunda ve (ii) kamu kurum ve kuruluşları ile bağlı kuruluşları arasındaki devirlerde bu esaslar uygulanmayacaktır.
Buna ek olarak, daha önce Yönetmelik Madde 30/7 kapsamında dolaylı olarak anlaşılan bir husus ayrıca düzenlenerek netleştirildi. Buna göre, Yönetmelik hükümlerine göre şebekeye bağlanacak 5/1/(h) kapsamındaki tüm üretim tesislerinin yatırıma başlaması için gerekli olan çevresel etki değerlendirmesi, imar ve diğer izin ve onayların alınması ile kabul işlemlerinin, bağlantı anlaşmasının imza tarihinden itibaren üç yıl içerisinde tamamlanması gerekecektir.
4. Birleşme ve bölünme işlemlerinde kabul şartı
Değişiklik Yönetmeliği ile birleşme ve bölünme işlemlerinde uygulanacak kabul şartı rejimi yeniden düzenlenmiştir. Değişiklik Yönetmeliği öncesinde, lisanssız üretim tesisi sahibi ilgili tüzel kişinin tüm aktif ve pasifleriyle birleşmesi veya tam veya kısmi olarak bölünmesi bakımından tüm lisanssız elektrik üretim tesisleri için tamamının kabulünün tamamlanmış olması şartı aranırken, pay devrinde yalnızca Yönetmelik Madde 5/1/(c) (“5/1/(c)”) kapsamındaki rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı tesisler için bu şart öngörülmekteydi. Değişiklik Yönetmeliği ile, birleşme ve bölünme işlemleri bakımından kabul şartının kapsamı yalnızca 5/1/(c) kapsamındaki üretim tesisleri için aranacak şekilde daraltıldı; pay devrinde ise mevcut uygulama korundu. Bununla birlikte, yine korunan bir esas olarak, lisanssız üretim tesisi sahibi tüzel kişinin aynı kalması ve pay oranlarının değişmemesi halinde birleşme ve bölünme işlemleri bakımından kabul şartı aranmayacaktır.
5. TEİAŞ kapasitelerine yönelik değişiklikler
Değişiklik Yönetmeliği uyarınca, rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı başvurular haricindeki diğer lisanssız elektrik üretimi başvuruları, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) tarafından ilan edilen kapasitelere bağlı olmayacak ve söz konusu başvurulara yönelik bağlantı görüşü oluşturulmasına ilişkin yapılan teknik değerlendirmenin uygun olması hâlinde, olumlu bağlantı görüşü oluşturulacaktır. Bununla beraber aynı ayda yapılan rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı başvurular haricindeki diğer başvuruların teknik değerlendirilmesinde; birden fazla başvurunun bulunması ve ilgili trafo merkezindeki Yönetmelik’te belirtilen gücün söz konusu başvuruların kapasiteleri için yetersiz olması durumunda, bahse konu başvurular için de rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin bağlantısına ilişkin olarak uygulanan öncelik değerlendirmesi esas alınacaktır. Ancak, TEİAŞ tarafından rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı başvurular için kapasite ilan edilmiş olması ve rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı başvurular ile diğer enerji kaynaklarına dayalı başvuruların aynı ayda yapılması durumunda, öncelikle rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı başvurular için TEİAŞ tarafından ilan edilen kapasite kapsamında işlem tesis edilecektir.
6. Öncelik değerlendirmesi kriterleri
Değişiklik Yönetmeliği ile, ilgili şebeke işletmecisi tarafından şebekeye bağlantısı yapılacak olan rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üretim tesisinin bağlantısına ilişkin öncelik değerlendirmesinde sırasıyla uygulanacak kriterlerde önemli değişiklikler yapılmıştır:
- Değişiklik Yönetmeliği öncesi dönemde, “başvuruya konu üretim tesisinin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olması” şeklinde olan kriter değiştirilmiştir. Değişiklik Yönetmeliği uyarınca bu kriterin yeni hali şu şekilde oldu: “başvuruya konu üretim tesisinin, ilişkilendirilmesi planlanan tüketim tesisiyle aynı ölçüm noktasında olması”.
- Değişiklik Yönetmeliği öncesi dönemde “başvuruya konu üretim tesisinin kojenerasyon tesisi olması” olarak uygulanan kriter tamamen kaldırılmıştır.
- Değişiklik Yönetmeliği öncesi dönemde “başvuru sahibinin son bir yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması” olarak uygulanan kriter, ilgili tüketim tesisi için daha önce çağrı mektubu düzenlenip düzenlenmemesine göre farklılaşacak şekilde yeniden düzenlenmiştir ve sırası değiştirilmiştir. Değişiklik Yönetmeliği uyarınca bu kriterin yeni hali şu şekilde oldu: “başvuru sahibinin, aynı tüketim tesisi için daha önce çağrı mektubu düzenlenmemiş olması hâlinde son bir yıl içindeki tüketim miktarının, daha önce çağrı mektubu düzenlenmiş olması hâlinde ise iptal edilmiş olanlar hariç olmak üzere, Yönetmelik Madde 14/9 uyarınca (ve düzenlemede belirtilen formüle göre) belirlenen öncelik değerlendirmesine esas tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması”. Daha önce bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu oluşturulmuş tüketim tesisi veya tesislerinin yeni bir başvuruya konu edilmesi hâlinde, söz konusu tüketim tesisleri için daha önce tahsis edilen üretim tesisinin kurulu gücüne denk gelen oranda söz konusu tesislerin tüketim miktarı, yeni yapılan başvurularda dikkate alınmayacaktır.
- Değişiklik Yönetmeliği öncesi dönemde uygulanan bir kriter aynen korunmuştur, ilgili kriter şu şekildedir: “başvuru sahibinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünün diğer başvurulardan yüksek olması”.
- Değişiklik Yönetmeliği öncesi dönemde uygulanan bir kriter daha aynen korunmuştur, ilgili kriter şu şekildedir: “başvuru sahibinin önceden olumlu bağlantı görüşü verilmiş bir başvurusunun olmaması”.
7. Bütünleşik parsellerdeki başvurular ve kurulu güç artışı
Değişiklik Yönetmeliği uyarınca, aynı tüketim tesisi veya tesisleriyle ilişkilendirilmek üzere; bütünleşik parseller üzerinde yapılan başvurular, artık kurulu güç artışı kapsamında değerlendirilecektir. Ayrıca, 12 Mayıs 2019 tarihinden itibaren Yönetmelik hükümleri uyarınca düzenlenen bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu ve bağlantı anlaşması kapsamında kurulması planlanan ve henüz kabulü tamamlanmayan tesisler için de aynı tüketim tesisleriyle ilişkilendirilmek üzere, bütünleşik parseller üzerinde yapılmış başvurular, ilgili gerçek veya tüzel kişiler tarafından talep edilmesi hâlinde kurulu güç artışı kapsamında değerlendirilecektir. Bunun yanı sıra, Değişiklik Yönetmeliği ile kurulu güç artışlarına ilişkin olarak çeşitli işlemlerin tamamlanması için süreler öngörüldü.
8. Tüketim tesisi değişikliğinde yeni güç ve tüketim şartları
Değişiklik Yönetmeliği uyarınca, üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisi veya tesislerine ilişkin aboneliğin değiştirilmek istenmesi hâlinde;
a. Üretim tesisi ile ilişkilendirilecek yeni tüketim tesislerinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü, ilişkilendirilecek olan üretim tesisinin kurulu gücünden (önceden, başvuruya esas bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünden az olamayacağı düzenlenmekteydi) az olamayacaktır;
b. Öncelik değerlendirmesi kriteri çerçevesinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu sahibi olan ve bağlantı anlaşması imzalayan kişiler, üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesislerine ilişkin aboneliği değiştirmek istemeleri hâlinde, üretim tesisi ile ilişkilendirilecek yeni tüketim tesis veya tesislerinin yıllık toplam elektrik enerjisi tüketimi, başvuruya esas tüketim miktarından az olamayacaktır. Bu (b) fıkrasında belirtilen düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, kabulü tamamlanarak işletmeye alınan üretim tesislerine ilişkin olarak; üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesislerinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünün üretim tesisinin kurulu gücünden daha düşük hâle gelmesi durumunda, ilgili döneme ilişkin üretilen enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilerek bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmayacak ve bu kapsamda sisteme verilen enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacaktır.
Sonuç
Teknolojik gelişmeler ve bunlara paralel olarak ortaya çıkan yeni iş modelleri, enerji talebini kaçınılmaz biçimde artırmakta; bu artış gerek lisanslı gerek lisanssız üretim faaliyetlerinin ve diğer elektrik piyasa çözüm ve uygulamalarının sürekli evrilmesine yol açarak düzenleyici çerçevenin de bu değişime uyum sağlamasını gerektirmektedir. Bu kapsamda; Değişiklik Yönetmeliği, lisanssız elektrik üretimine ilişkin başvuru, bağlantı ve kabul süreçlerinde hem teknik hem de hukuki açıdan kayda değer yenilikler getirmiştir. Başvuru önceliği, kapasite tahsisi, tesis devri ve güç artışı gibi kritik alanlarda yapılan düzenlemeler, uygulamada karşılaşılan problemleri azaltmayı ve şebeke yönetiminde öngörülebilirliği artırmayı amaçlamaktadır.
