Yeni Gelişme (Özet)
1 Ağustos 2025 tarihinde MASAK internet sitesi üzerinden yayımlanan Taslak Mali Suçlar Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No:30) (“Taslak Tebliğ”) ile finansal kuruluşlar aracılığıyla gerçekleştirilen EFT, havale ve nakit işlemlerde şeffaflığın arttırılması, kayıt dışılığın önlenmesi ve finansal sistemin güvenliğinin güçlendirilmesine yönelik hususlar, taslak olarak açıklanmıştır. Bu doğrultuda, Taslak Tebliğ ile Mali Eylem Görev Gücünün (FATF – Financial Action Task Force) standartlarına uyumun güçlendirilmesi ve ulusal/uluslararası yükümlülüklere riayet edilmesi hedeflenmektedir. Taslak Tebliğ’e buradan ulaşabilirsiniz.
Taslak Tebliğ’in 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanmaktadır.
Gelişme neler getiyor?
Taslak Tebliğ ile getirilen önemli yenilikler
Taslak Tebliğ, FATF’in tavsiyeleri doğrultusunda, müşterinin tanınması tedbirleri kapsamında yükümlüler tarafından alınması gereken sıkılaştırılmış tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. Bu doğrultuda, Taslak Tebliğ’in 4. maddesinde düzenlenen sıkılaştırılmış tedbirler aşağıda sıralanmıştır:
- Nakit işlemlere ilişkin izleme, bilgi edinme ve muhafaza etme yükümlülükleri getirilmiştir
Finansal kuruluşlar, müşterilerinin nakit işlemlerini yakından izlemek, görünürde makul hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan ya da müşteri profiliyle uyumlu olmayan olağandışı büyüklük ve sıklıktaki nakit işlemlere özel dikkat göstermek, bu kapsamda talep edilen işlemin mahiyeti hakkında yeterli bilgi edinmek için gerekli tedbirleri almak ve müşteriden elde edilen bilgi, dayanak ve kayıtları istenildiğinde yetkililere sunmak üzere sekiz yıl süreyle muhafaza etmekle yükümlü kılınmıştır.
Taslak Tebliğ’in 4. maddesinin 13. Fıkrası, “işlemin mahiyeti” ifadesini, nakit yatırma işlemlerinde para ve kıymetli madenin temin edildiği iş veya işlemler; nakit çekim, elektronik transfer ve havale işlemlerinde işlemin amacı; nakit işlem olarak yapılan elektronik transfer ve havalelerde ise hem para ve kıymetli madenin temin edildiği iş veya işlemler hem de işlemin amacı şeklinde tanımlamıştır.
- Elektronik transfer işlemleri ve havalelerde işlemin mahiyetinin beyanı için yeni kriterler belirlenmiştir
Bankalar ile ödeme ve elektronik para kuruluşları, elektronik transfer işlemleri ve havalelerde müşterilerine işlemin mahiyetinin beyanı için en sık kullanılan işlem türlerini seçenek olarak sunmalarına olanak tanınmıştır. Bununla beraber, elektronik transfer işlemleri ve havalelerde, işlemin mahiyetinin beyanı için sunulacak seçeneklerde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca elektronik transferler için belirlenen başlıklar haricinde asgari olarak; gayrimenkul alım ödemesi, motorlu taşıt alım ödemesi, borç verme/borç ödeme, hediye/bağış/yardım, vergi/resim/harç ödemesi, tazminat/sigorta ödemesi, avukatlık/danışmanlık/müşavirlik ödemesi, sağlık ödemesi, kripto/dijital varlık, şans oyunları/bahis ödemesi, eğlence/sosyal medya ödemesi başlıklarının yer alması zorunlu kılınmıştır. Müşterilere sunulan seçenekler arasında işlemin mahiyetine ilişkin somut bilgi içermeyen seçeneklerin seçilmesi durumunda, işlemin mahiyetine ilişkin olarak en az 20 karakter uzunluğunda işlem açıklaması alınması gerekmektedir.
- Nakit işlemlerde işlemin mahiyetinin beyanı için yeni kriterler belirlenmiştir
Finansal kuruluşların, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı, 200.000 TL ile 2.000.000 TL (bu tutarlar dahil) arasındaki nakit işlemlerde işlemin mahiyetinin beyanı için müşterilerine en sık kullanılan işlem türlerini seçenek olarak sunmasına olanak tanınmıştır. Sunulan bu seçenekler arasından işlemin mahiyetine ilişkin somut bilgi içermeyen seçeneklerin seçilmesi durumunda, işlemin mahiyetine ilişkin olarak en az 20 karakter uzunluğunda işlem açıklaması alınması gerekmektedir.
- Belirli bir tutarın üzerindeki nakit işlemleri için form doldurma yükümlülüğü getirilmiştir
Finansal kuruluşlar, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 2.000.001 TL ile 20.000.000 TL (bu tutarlar dahil) arası nakit işlemlerde işlemin mahiyetinin beyanı için Taslak Tebliğ Ek-1’de yer alan nakit işlem beyan formunun (“Nakit İşlem Beyan Formu”) doldurulmasını sağlamakla yükümlü kılınmıştır. Nakit İşlem Beyan Formu’nda işlemin mahiyetine ilişkin somut bilgi içermeyen seçeneklerin seçilmesi durumunda, işlemin mahiyetine ilişkin olarak en az 20 karakter uzunluğunda işlem açıklaması alınması gerekmektedir.
Finansal kuruluşlar, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 20.000.000 TL’yi aşan nakit işlemlerde ise Nakit İşlem Beyan Formu’nun, detaylı bir açıklama içerecek şekilde ve ilgili dayanakları eklenmek suretiyle doldurulmasını sağlamakla yükümlü kılınmıştır.
Nakit İşlem Beyan Formu’nun doldurulmasını gerektiren işlemlere dair müşteri veya müşteri adına işlemi yapanın onayı, Nakit İşlem Beyan Formu’nda yer alan tüm bilgilere yer verilmek kaydıyla işlem dekontu üzerine alınacak imza veya internet/mobil bankacılık, SMS OTP, dijital link, telefon bankacılığı yoluyla temin edilmesine olanak tanınmıştır. Ancak niteliği gereği işlemin mahiyetine dair belge temininin mümkün olmadığı durumlarda Nakit İşlem Beyan Formu’nun müşteri veya müşteri adına işlemi yapan tarafından doldurulması ve işlemin mahiyeti hakkında en az 50 karakter uzunluğunda açıklamanın yapılması zorunlu kılınmıştır.
- Otomatik kayıt sistemine izin verilen haller belirlenmiştir
Mahiyeti bilinen elektronik transfer ve havaleler ile nakit işlemlerde müşteriden beyan almak yerine otomatik kayıt oluşturulmasına olanak tanınmıştır. Bu durumlara örnek olarak fatura ve kredi kartı borcu ödemesi örnek verilmiştir.
- İşlemlerin gerçekleştirilemeyeceği durumlar düzenlenmiştir
Yukarıda sıralanan elektronik transfer işlemleri ve havalelerde, işlemin mahiyetinin beyanı ve Nakit İşlem Beyan Formu’nun doldurulması kapsamında müşterilerin talep edilen hususları karşılamaması durumunda, yükümlülerin talep edilen işlemi gerçekleştirmemesi yükümlülüğü getirilmiştir.
- Tedbirlerin diğer yükümlülüklerle beraber uygulanmasına ilişkin düzenlemeler getirilmiştir
Taslak Tebliğ’in 4. maddesinde öngörülen tedbirlerin, finansal kuruluşların; elektronik transfer, havale ve nakit işlemlerle ilgili olarak başkaca tedbirler almalarına veya şüpheli işlem bildirimini gerektirecek durumlarda parasal tutara bakılmaksızın işlemin mahiyeti hakkında bilgi, açıklama ve belge talep etmelerine engel teşkil etmeyeceği düzenlenmiştir.
- Sıkılaştırılmış tedbirlerin uygulanması bakımından istisnalar belirlenmiştir
Açıklanan sıkılaştırılmış tedbirlerin aşağıda sayılan işlemlerde uygulanması zorunlu tutulmamıştır:
- Bir müşterinin aynı finansal kuruluş içerisindeki hesapları arasında gerçekleştirilen işlemler,
- Müşterinin kamu kurum ve kuruluşu olduğu işlemler,
- Bankaların kendi aralarında gerçekleştirdikleri ve müşterinin banka olduğu işlemler,
- Muhabir bankacılık kapsamında gerçekleştirilen işlemler,
- ATM’lerden yapılan ve işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 15.000 TL’yi aşmayan elektronik transferler ve havale işlemleri,
- ATM’lerden yapılan ve işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı 200.000 TL tutarı aşmayan nakit işlemler.
9. Döviz cinsinden yapılacak işlemlerin hesaplanma esası belirlenmiştir
Döviz cinsinden yapılacak işlemlerde parasal tutarın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilgili gün için ilan edilen gösterge niteliğindeki döviz alış kuru veya alım satıma konu olmayan bilgi amaçlı döviz kuru esas alınarak hesaplanması gerektiği düzenlenmiştir.
Taslak Tebliğ ile getirilen sıkılaştırılmış tedbirlerin ihlalinde uygulanacak ceza
Taslak Tebliğ ile getirilen yükümlülüklere riayet edilmemesi halinde, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un (“5549 sayılı Kanun”) 13. maddesinin birinci ve ikinci fıkrası uygulama alanı bulacaktır.
5549 sayılı Kanun’un birinci fıkrası uyarınca ihlal başına finansal kuruluşlar için 60.000 TL idari para cezasına hükmedilmektedir. Bu tutar her sene yeniden değerlemeye tabidir. Fikir vermesi adına, ilgili düzenleme şu an itibariyle yürürlükte olsaydı 2025 yılı içerisinde gerçekleştirilen ihlaller için ihlal başına verilecek idari para cezası 453.342 TL olacaktı. İlgili düzenlemenin 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girmesi beklendiği için ilgili idari para cezası 453.342 TL’nin yeniden değerlemesi ile hesaplanacaktır.
Tamlık adına, Taslak Tebliğ ile getirilen düzenlemelere uyulmaması, başka bir düzenleyici çerçevenin ihlali veya ihlal şüphesi ile sonuçlanan durumlarda, burada öngörülen para cezalarına ek olarak, ilgili düzenlemenin ihlali nedeniyle farklı yaptırımların uygulanmasını da gerektirebilir.
Sonuç
MASAK finansal kuruluşların operasyonlarını kapsamlı bir şekilde etkileyecek sıkılaştırılmış tedbirleri yürürlüğe koymayı planlamaktadır.
Söz konusu sıkılaştırılmış tedbirlerin 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girmesi planlandığından, finansal kuruluşların önümüzdeki aylarda bu takvimi dikkate alarak gerekli hazırlıkları yapmaları ve Taslak Tebliğ’le ilgili gelişmeleri yakından takip etmeleri faydalı olacaktır.
Aşağıdaki yer alan tablodan Taslak Tebliğ ile getirilen parasal eşiklere ilişkin alınması gereken aksiyonları inceleyebilirsiniz.
