Yeni Gelişmeler
Aracı Kurumlar ve Portföy Yönetim Şirketleri Tarafından Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Tebliğ (“Tebliğ”) bir ay sonra yürürlüğe girmek üzere 8 Şubat 2022 tarih ve 31744 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.
Tebliğ ile birlikte aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketlerinin müşterileri ile aynı ortamda olmak zorunda olmaksızın kimlik tespiti yapabilmeleri ve elektronik ortamda sözleşme yapmaları mümkün hale geldi. Bu şekilde 1 Nisan 2021 tarih ve 31441 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik’te tanınan imkan aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketleri için de tanınmış oldu. Bankalara ilişkin ilgili düzenleme hakkında bilgi için 6 Nisan 2021 tarihli hukuk bültenimize buradan ulaşabilirsiniz.
Tebliğ Ne Getiriyor?
Uzaktan Kimlik Tespiti
- Genel ilkeler
- Uzaktan kimlik tespiti; aracı kurum ya da portföy yönetim şirketi tarafından uzaktan kimlik tespiti sürecini yönetmek üzere görevlendirilmiş kişi ile müşterinin çevrimiçi görüşmesi ve birbirleriyle iletişim kurması ile yapılacak.
- Uygulanacak uzaktan kimlik tespiti yöntemi yüz yüze yapılana benzer ve asgari seviyede risk içerecek şekilde tasarlanacak ve kullanılacak görüntülü görüşme yönteminde olası teknolojik, operasyonel benzeri riskler dikkate alınarak yeterli seviyede güvenlik önlemleri alınacak.
- Aracı kurum ve portföy yönetim şirketi tarafından uzaktan kimlik tespiti sürecinin uygulanmasından önce, iş akış prosedürü oluşturulacak ve prosedürde belirlenen sürecin etkinliği test edilerek sonuçları yazılı hale getirilecek. Uzaktan kimlik tespiti prosedürü belirli aralıklarla gözden geçirilecek. Test sonuçlarının başarılı bulunmaması durumunda prosedürde gerekli güncellemeler yapılacak ve sürecin etkinliği ve yeterliliğinden emin olunmadıkça süreç uygulanmayacak.
- Personel ve uzaktan kimlik tespiti süreci
- Uzaktan kimlik tespitinin görüntülü görüşme aşaması bu konuda eğitim almış personel tarafından gerçekleştirilecek.
- Uzaktan kimlik tespiti sürecinde müşterinin başvurusu, görüntülü görüşme başlamadan önce elektronik ortamda doldurulan bir form ile alınacak ve müşteri hakkında risk değerlendirmesi yürütülecek. Uzaktan kimlik tespit sürecinde müşterinin uzaktan kimlik tespitinin yapılabilmesi amacıyla özel nitelikli kişisel verilerinden yalnızca biyometrik verisi alınabilecek ve kişinin buna dair açık rızası elektronik ortamda kayıt altına alınacak.
- Uzaktan kimlik tespitinin görüntülü görüşme aşaması gerçek zamanlı ve kesintisiz şekilde yapılacak. Yapılan görüntülü görüşme uçtan uca güvenli iletişim ile gerçekleştirilecek.
- Uzaktan kimlik tespiti sürecinde müşteriye yalnızca yapılan kimlik tespiti işlemi için geçerli, merkezi olarak üretilen SMS OTP iletilecek. İletilen SMS OTP’nin müşteri tarafından çevrim içi olarak uygulama ara yüzü üzerinden geri gönderilmesi sağlanacak. Bu SMS OTP’nin sistemde başarılı bir şekilde onaylanması durumunda müşterinin cep telefonu numarası doğrulanmış olacak.
- Aracı kurum veya portföy yönetim şirketi tarafından engelli kişilere hizmet verebilmek amacıyla gerekli önlemler alınacak.
- Uzaktan kimlik tespitinde yöntemler
- Görüntülü görüşme ile uzaktan kimlik tespiti sürecinde beyaz ışık altında görsel olarak ayırt edilebilen güvenlik ögelerine, fotoğraf ve imzaya sahip olan kimlik belgesi kullanılacak.
- Yakın alan iletişimi kullanılarak kimlik belgesinin yongası üzerinde yer alan kimlik bilgilerinin doğrulanması kimlik belgesinden kişinin kimliğinin tespit edilmesi için gereken eşleşmenin sağlandığı anlamına gelecek.
- Yakın alan iletişimi kullanılarak doğrulamanın yapılamaması durumunda, görüntülü görüşme ile uzaktan kimlik tespiti sürecinde beyaz ışık altında görsel olarak ayırt edilebilen güvenlik ögelerine, fotoğraf ve imzaya sahip olan kimlik belgesinin sahip olduğu görsel güvenlik unsurlarından seçilen en az dört adedinin şekil ve içerik bakımından doğrulanması sağlanacak. Sadece görsel güvenlik unsurlarının doğrulanması suretiyle yapılan kimlik tespitinde ilave olarak kişi ile sürekli iş ilişkisi tesisi öncesinde ilk finansal hareketin, müşterinin tanınmasına ilişkin esasların uygulandığı bir başka finansal kuruluş üzerinden yapılması zorunlu olacak.
- Personel, görüntülü görüşme sürecinde kişiyi ve kişi tarafından sunulan kimlik belgesinin ön ve arka yüzü ile birlikte belgenin üzerindeki bilgileri gösteren fotoğraflar ve/veya ekran görüntüleri oluşturacak. Personel, kişinin hareketlerinden alınan görselleri kullanarak, beyaz ışık altında görsel olarak ayırt edilebilen tüm güvenlik ögeleri ile birlikte kimlik belgesinin doğru açıyla tam olarak kapsandığından ve kimlik belgesinin üzerindeki kısımlar arasındaki geçiş noktalarında tahrifatı gösteren hiçbir yapaylık bulunmadığından emin olacak.
- Kimliğin doğrulanması ve verilerin saklanması
- Görüntülü görüşme sırasında kişinin canlılığından emin olunacak ve personel, kullanılan kimlik belgesindeki fotoğrafın ve kişisel bilgilerin kişi ile uyuştuğundan, inandırıcı ve yeterli olduğundan emin olacak. Görüntülü görüşme sonunda müşterinin söz konusu aracı kurum/portföy yönetim şirketinin müşterisi olacağına ilişkin sözlü onayı alınacak. İlaveten, yeterli ışık seviyesi ve tek kullanımlık şifrenin aranmasının yanı sıra, sahte yüz teknolojisine dair riskleri önlemeye yönelik ilave tedbirlerin bulunması da sağlanacak.
- Uzaktan kimlik tespit süreci, tüm adımları içerecek ve denetlenebilir şekilde kayıt altına alınarak saklanacak. Söz konusu saklama faaliyetleri yatırım faaliyetlerine ilişkin ikincil mevzuatta yer alan saklama koşullarına uygun olarak gerçekleştirilecek ve belgeler 10 yıl süre ile saklanacak.
- Uzaktan kimlik tespitinde sorumluluk
- Uzaktan kimlik tespiti için kullanılan çözümlerin kişiyi yanlış tespit riskini en aza indirecek şekilde kullanılmasını sağlamak aracı kurum ve portföy yönetim şirketinin sorumluluğunda olacak ve aracı kurum ve portföy yönetim şirketleri uzaktan kimlik tespiti ile kimlik tespiti gerçekleştirdiği kişileri farklı bir risk profilinde izleyecek. Bu kişilerce yapılan işlemin türüne ve tutarına bağlı olarak ilave güvenlik ve kontrol yöntemleri uygulanacak. Kişilere ya da üçüncü bir tarafa yükümlülük getiren işlemlerde itiraz halinde ispat yükümlülüğü aracı kurum ve portföy yönetim şirketlerinde olacak.
- Sermaye Piyasası Kurulu, aracı kurum ve portföy yönetim şirketinin uzaktan kimlik tespit sürecine ilişkin hükümlere uymaması durumunda uzaktan kimlik tespiti kullanımını kısıtlayabilecek ya da durdurabilecek.
Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulması
- Tebliğ’de düzenlenen yöntemler uyarınca uzaktan kimlik tespiti yapılmasını müteakiben, müşterinin sözleşmeyi kuran irade beyanı mevzuata uygun iki bileşenli kimlik doğrulaması gerçekleştirildikten sonra alınacak. Bu iki bilesen; “müşterinin bildiği”, “müşterinin sahip olduğu” veya “biyometrik bir karakteristiği olan” unsur sınıflarından farklı ikisine ait olacak şekilde seçilecek. Müşterinin sözleşmeyi kuran irade beyanının uzaktan kimlik tespitinin görüntülü görüşme aşamasında alınması da mümkün olacak.
- Elektronik araçlar ile sözleşmenin elektronik ortamda kurulabilmesi için (i) elektronik sözleşmenin tüm hüküm ve şartlarının müşteriye okuyabileceği şekilde bilişim veya haberleşme cihazı üzerinden iletilmiş olması, (ii) sözleşme ve müşterinin bu sözleşmeyi kuran irade beyanının müşteriye özgü şifreleme gizli anahtarı ile imzalanarak aracı kurum veya portföy yönetim şirketine iletmesi ve (iii) yalnızca müşteriye sözleşme içeriği olarak gösterilen bilgilerin müşteri tarafından imzalanmış olması gerekecek.
Sonuç
Tebliğ ile sermaye piyasası hizmetlerinde büyük bir kolaylık sağlanmış oluyor ve müşterilerin ilgili aracı kurum ve/veya portföy yönetim şirketinin şubesine gitmek zorunda kalmadan bu kurumların hizmetlerinden faydalanabilmelerinin önü açılıyor. Daha önce bankacılık hizmetleri için tanınmış olan bu imkanın sermaye piyasası hizmetleri için de tanınması sonucunda aracı kurum ve portföy yönetim şirketlerinin müşteri sayısında artış yaşanması ve pazarda rekabet koşullarının iyileşmesi bekleniyor.
